GENEL BİLGİ:
Sabun; organik yağ asitlerinin sodyum (Na) veya potasyum (K) maddelerinin oluşturduğu tuzlarından birinin su ve yağ ile reaksiyonu sonucu oluşur.
Su, Yağ ve Sodyum hidroksitin (NaOH) ya da Potasyum hidroksitin (KOH) oransal olarak (potasyum hidroksit yerine yanmış ağaç külü. Ananevi metod. Çamaşıra kül katma gibi. Vezüv yanardağının kullanılan küllerden hareketle Roma'lıların bügünkü sabunun temelini atmaları gibi) asitle (Burada asit yağ. O nedenle saflığı çok önemli) reaksiyona sokulmasıyla elde edilen bileşiğin adıdır sabun. Baz ve asitin su ile reaksiyonu da denilebilir
Sodyum ve potasyum maddelerinin reaksiyona girmesi sonucunda ortaya aslında tuz olan sabun ortaya çıkmaktadır. Bileşiğinde oluşan hidrofobik (Moleküllerin sudan kaçınma özelliği ve suları itme özelliği. Nano teknolojisinin kullandığı özelliğin temeli. Suların kümelenip, topak topak olup yüzeylerde tutunmaları da bu özelliklerinden dolayıdır. Nano tekniğinde Yüzeylerin kir tutmaması ile çiğ tanesinin yapraklardaki hali görsel örnek olarak verilebilir) kısmın, yağ ve kir parçacıkları sarabilme kabiliyeti sabunun temizleme özelliğini ortaya koyar.
Milattan çok öncelere Mezopotamya’ya Sümerlere dayandırılan bir geçmişe sahip olan sabun, yazının bulunması dolaysıyla tabletlere işlenmesine kadar eskilere dayandırılmaktadır. Form olarak bizim sabunlardan uzakta da olsa insanların temizlik amacıyla kullanması M.Ö. 6000 yıllarına dayandırılmaktadır. Başka formlarda ama temizlik maddesi olarak kullanıldığı bilinmekte.
M.Ö 2000-3000 yıllarında ise, Sümerler sabun maddesinin yer aldığı birtakım yazıları tabletlere işlemişler. Sabun yapım tarifinin yer aldığı bu tabletler bu konudaki ilk yazılı belge konumundadır.
Özellikle Roma kaynaklarında özellikle hem temizlik hem de sağlık aracı olarak kullanıldığı belirtilmiş. Çok değerli hediye durumundaki sabun, çeşitli kokularla desteklenerek insanların vazgeçilmezi olmuştur.
Bu işin temelini atan ve sabun yapımına ilham veren, iç yağ, kül ve suyun karışımıyla ortaya çıkan temizlik kolaylığıymış. Nehir kenarında bazı yerlerde yoğunlaşan bu birikintilerin temizleme kabiliyetleri insanları arayışa itmiş. Bu farklılığın keşfiyle, sabunsu madde/harman hayvan yağlarının kül ile harmanlamasıyla elde edilmiş.
İlerleyen zamanda iç yağların yerine bitkisel yağlar, kokular ilave edilerek sabunun temelleri atılmış. İtalya'da Vezüv yanardağının patlamasıyla yok ettiği Pompei' deki lav örtüsü altında kalan toprakta sabun kalıpları bulunmuş.
Temizlik maddesi olarak sabunsu madde üretimi ilk olarak 7-8. yy'da başlamış ve Avrupa'da meslek haline gelmiş. Modern sabun imali, 19. yüzyılda Fransız kimyager, Michel Eugène Chevreul'ün sabunun bir yağ asidi tuzu olduğunu göstermesinden sonra gelişmiştir.
Bitkisel sabunlar, insanların çok eski çağlardan beri kullanılan temel temizlik ürünleridir. Bitkisel sabunların kanıtlanmış birçok faydası vardır. Özellikle hassas ciltlerde oluşan sivilcelenme, kırışıklık ve ciltte sarkma, saç bakımı gibi hassasiyetleri olanlar bitkisel sabunları kullanmaktadır.
Osmanlı'da ise sabun yerine soda, çöven, saparma, zabun otu, süt kökü, kaşık otu, acı ağaç, kılaya kavuğu, tavşan kulağı, hint kestanesi gibi çeşitli bitkiler kullanılırmış. 11. yüzyılda sabun kullanılmaya başlanmış. Osmanlıda sadece saray için üretim yapan sabunhane, sancaklarından biri olan Edirne'de 17. yüzyılda başlamış.
Özellikle meyveli olarak üretilen sabun beğenildiğinden çokça rağbet görmüş. Yabancı misyonlara hediye edilecek kadar değerli ve kıymetli özel sabunlar üretilmiş. Halka ulaşıp talep arttıkça sabun üretimde artmaya başlayınca, Osmanlıda sabunculuk önemli bir esnaf kolu olur.
Hem temizlik hem süs hem hediyelik hem de çeyizlik olarak rağbet görür. 19.yy da sabunculuk ve özellikle meyve sabunları Edirne'nin en önemli ticaret geliri olmuş.
Bugün Edirne'nin sabunda önde olması, bu tarihi geçmişi olan geleneksel üretime sahip çıkıp, çokca çeşitlendirip insanlara sunmalarındandır. Meyveli sabunları neredeyse birebir aynı yapma seviyesine gelen Edirne hala bu konuda lider durumundadır.
Sabunun gelişmesiyle sabun üreticilerinin yanında kozmetik sanayii, ilaç sanayii, endüstriyel ürünler gibi çeşitli sektörlere de etkisi olmuştur.
Sabun, temizleme amacı yanında kozmetik, losyon, krem, sprey, ilaç yapımında kullanılır. Temizlik kullanımı dışında endüstride boya sanayiinde, su geçirmez tekstil üretiminde kullanılır. Sabun ayrıca metal çekme iş kolunda, sentetik kauçuk ve plastik üretimi yapan sanayide kullanılmaktadır. Metallerin paslanmasını önleyici işlemlerinde yardımcı malzeme olarak kullanılmaktadır
(Sabunun en büyük olumsuzluğu sert sularda zor köpürmesidir. Köpürme faaliyeti olmayınca sabun etkisini yitirir. Bunun nedeni ise sert suda bulunan magnezyum ve kalsiyum ile sabunun etkileşmesidir)